MH17, de schuldvraag en de Kiev memo

Aanleiding

Al bijna een jaar volg ik, als gevolg van impact vrij nabij, de berichtgeving rondom MH17 op de voet. En vooralsnog heb ik daar voor wat betreft de mainstream media niet of nauwelijks redenen tot verbazing of woede aan in kunnen terug vinden. Een paar spades dieper in het moeras van Russische en Oekraïense propaganda of het rijk der complottheoristen wordt dat snel anders, maar eigenlijk verwacht je het daar niet anders. De laatste tijd is het echter anders. En met name het opiniestuk van Hans Wiegel in het NRC van 8 april (http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2015/april/08/recht-zal-zn-loop-hebben-maar-met-mh17-is-dat-st-1482916), heeft mijn dit stuk doen schrijven om uit de doeken te doen wat ik hoofd- en bijzaak vind in deze vertroebelde discussie.

Mijn huidige beeld

Voor ik daarover kom te spreken zal ik u aangeven wat ik vanaf moment 1 tot de dag van vandaag geloof, en waarvoor het overtuigende bewijs VOOR als TEGEN dit geloof nog geleverd moet worden door de daartoe aangestelde onderzoekscommissie.

• De MH17 is neergehaald door een Russische BUK raket die per ongeluk is afgevuurd door separatisten die niet wisten dat het hier een (buitenlands) verkeersvliegtuig betrof (wellicht door het ontbreken van de bij de BUK horende radarstations of door beperkte training);
• De luchtvaartmaatschappijen, niet de Nederlandse overheid, waren primair verantwoordelijk voor het bepalen van het vluchtpad van de MH17;
• Deze luchtvaartmaatschappijen hebben eerdere openbare signalen dat er zware luchtdoelraketten aanwezig waren en gebruikt werden naast zich neergelegd. Hierbij doel ik op het op 6,5 kilometer hoogte neerhalen van een Oekraïens Antonov vliegtuig (zoals op de BBC website op 14 juli gepubliceerd, http://www.bbc.com/news/world-europe-28299334). Hier komt bij dat ook het (door Oekraïne geweigerde) verzoek van Europese vluchtleidingsorganisatie Eurocontrol aan Oekraïne om haar luchtruim gesloten te verklaren niet als waarschuwing om het Oekraïense luchtruim te mijden is overgenomen. De Oekraïense regering wilde overigens niet verder gaan dat het sluiten van haar luchtruim tot Flight Level 320 (9.750 meter), en werd MH17 geraakt terwijl zij op Flight Level 330 (10.000 meter) vloog.

De schuldvraag / schuldvragen

Hiermee valt de schuldvraag voor mij uit twee vragen uiteen:

• Wie schoot de MH17 neer?
• Had de hele ramp met MH17 voorkomen kunnen worden?

Vraag 1. is het primaire doel van de onderzoekscommissie en het speelveld van internationale diplomatie, propaganda. Verder vertroebeld door een onvolledig en chaotisch beeld van wat er zich ook op de plaats van het bewijsmateriaal de eerste weken allemaal heeft afgespeeld. Zijn de sporen aan het vliegtuig ook daadwerkelijk toe te zwijgen aan het moment van neerhalen, of zijn ze wellicht het gevolg van oorlogshandelingen later in die periode? Afijn, mijn beeld heb ik hierboven geschreven, en ik wacht het onderzoek dan ook af. Vraag 2. is waar mijn irritatie van de laatste tijd vooral vandaan komt. Op dit moment lijkt het beeld in de media te zijn dat DE ENIGE MANIER waarop de ramp voorkomen had kunnen worden was dat de Nederlandse overheid de informatie uit de vertrouwelijk meeting had gedeeld met de KLM. Had zij dat gedaan dan had de KLM het vluchtplan kunnen (laten) wijzigen. En een groot deel van de discussie in de Tweede Kamer gaat er nu om wat er wel en niet al bekend was in deze Kiev memo. Hiermee is de discussie rondom de Kiev memo een politiek steekspel geworden waarbij met name de oppositie partijen het kabinet aanvallen op het achterhouden van informatie. Echter de ECHT relevante vraag voor beantwoording van deel 2. van de schuldvraag is natuurlijk of deze Kiev memo nu ECHT de sleutel was tot voorkoming van de ramp.

Conclusie

In mijn beleving hadden Malaysia Airlines en KLM, wiens core business vliegen is, op basis van de openbare informatie uitstekend tot de conclusie zijn gekomen om om te vliegen. Een Antonov neerhalen op 6,5 kilometer hoogte vergt immers meer dan een lichte SA raket. Hier is serieus zwaar geschut voor nodig. En als Oekraïne zijn luchtruim zelf al gesloten verklaard tot 9.750 meter, dan ga je in mijn ogen niet op 10.000 daar over heen vliegen. Maar ja, omvliegen is duur. Dat maakt de hele rel over de zogenaamde Kiev memo voor mij dus irrelevant voor beantwoording van vraag 2. De ramp had ook voorkomen kunnen, en in mijn ogen moeten, worden zonder deze memo. Dat maakt de discussie over wat er in de memo staat, in de meeting is gezegd, en of de regering daar wel of niet mee naar de KLM had gemoeten nutteloos voor bovenstaande twee vragen, en enkel interessant als munitie voor het politieke debat over het achterhouden van, om het even welke, informatie. Bij deze dan ook mijn oproep om de twee schuldvragen, en de politieke vraag of de regering ten aanzien van de Kiev memo informatie achterhield voor de Tweede Kamer als aparte vraagstukken te behandelen. En, om toch nog even terug te komen bij het stuk van Wiegel, dat de uitkomsten van de onderzoekscommissie ten aanzien van vraag 1. politiek UITERST beladen zullen zijn linksom of rechtsom daarover bestaat denk ik bij niemand twijfel.